گروه بین‌الملل مشرق - اندیشکده
راهبردی بروکینگز آمریکا در مقاله‌ای به قلم «کنت پولاک» عضو ارشد تیم سیاست خارجی
مرکز سیاست خاورمیانه سابان و نویسنده کتاب "غیرقابل تصور: ایران، بمب هسته‌ای
و استراتژی آمریکا"، با اشاره به دست‌آوردهای توافق اولیه هسته‌ای، آن را
صرفاً اقدامی در جهت اعتمادسازی توصیف کرد و نوشت برای رسیدن به توافق نهایی هر دو
طرف باید آماده باشند امتیازات بزرگی را از دست بدهند.
گفتنی است کارشناسان این اندیشکده که از جمله اتاق‌های فکر تأثیرگذار در سیاست‌گذاری‌های دولت آمریکاست، پس از توافق ژنو، سلسله مقالاتی را در تحلیل توافق هسته‌ای ایران و 1+5 منتشر کرده اند.
به گزارش مشرق، این عضو ارشد اندیشکده بروکینگز و تحلیل‌گر مسائل ایران و منطقه با "خطر" نامیدن ایران هسته‌ای، درباره توافق ایران و 1+5 در ژنو معتقد است "توافق موقت قدم خوب و مثبتی رو به جلو بود؛ اما مهم‌تر این‌که امکان دست یافتن به توافقی نهایی و جامع را فراهم می‌کند که خطر ایران هسته‌ای را از بین ببرد".
پولاک ادامه می‌دهد: «این توافقنامه همه انتظارات را از نظر فنی برآورده کرد و حتی از برخی انتظارات فراتر رفت. ایران در این شش ماه نخواهد توانست ظرفیت ساخت سلاح هسته‌ای پیدا کند؛ البته اگر از مفاد توافقنامه تبعیت کند. به علاوه، یکی از امتیازات غیر منتظره، اجبار ایران به رقیق یا تبدیل کردن ذخیره اورانیوم 20 درصد این کشور بود که باعث می‌شود این کشور در انتهای شش ماه نسبت به الآن فاصله بیش‌تری با سلاح هسته‌ای داشته باشد.»
«واقعیت این است که محاسباتی که چه دولت آمریکا و چه منتقدان آن از جمله اسرائیل درباره نزدیکی یا دوری ایران از ظرفیت تولید مواد مورد نیاز برای سلاح ارائه می‌دهند، هیچ معنایی ندارد. متغیرها و شرایط بی‌شماری در این موضوع دخالت دارند که بسیاری قابل پیش‌بینی یا ارزیابی نیستند.»
پولاک نیز با اشاره به بی‌اعتمادی موجود بین طرفین – ایران و آمریکا – این توافق را تنها گامی کاربردی اما مهم برای کاهش بدبینی‌های دو طرف می‌داند و می‌گوید: بهتر است به این توافق به چشم یک اقدام کاربردی و مهم برای اعتمادسازی بین دو طرف نگاه کنیم. هیچ یک از دو طرف به طرف دیگر اعتماد ندارد، پس باید نشانه‌ای ملموس می‌دیدند تا باور کنند که طرف مقابل مصمم است برای رسیدن به توافق نهایی گام‌های لازم را بردارد. آمریکا باید به وضوح می‌دید که ایران حاضر است پیشرفت هسته‌ای خود را متوقف کند، از بخش عمده آن‌چه به دست آورده چشم‌پوشی کند، و به بازرسی‌های گسترده‌تر تن بدهد. ایران هم باید می‌دید که جامعه جهانی –بخوانید آمریکا- حاضر است برخی تحریم‌ها را لغو کند و به ایران اجازه برخورداری از ظرفیت محدود غنی‌سازی بدهد؛ البته با تضمین‌های امنیتی که از این ظرفیت صرفاً برای اهداف صلح‌آمیز استفاده کند.
این کاری بود که توافق موقت انجام داد؛ تمام آن‌چه توافق اخیر کرد همین بود. اما باز هم توافق مهمی بود. چون نشان داد می‌توان باور کرد که جامعه جهانی و ایران بتوانند با همکاری هم به توافقی جامع برسند که خطر دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را کامل از بین ببرد.
تحلیل‌گر بروکینگز در نهایت پیش‌بینی می‌کند توافق نهایی تنها با دادن امتیازات بزرگ قابل دستیابی است: «با این حال، باید بدانیم که گام بعدی بسیار بسیار دشوارتر از توافق قبلی خواهد بود. مشکلات پیش رو بسیار بیش‌تر هستند. امتیازاتی که دو طرف باید به طرف دیگر بدهند بسیار بزرگ خواهد بود. به خصوص باید ببینیم آیا ایران آماده است توافقی نهایی را بپذیرد که آن‌چه را می‌خواهد در عمل اما نه روی کاغذ در اختیارش قرار دهد. اگر ایران همچنان روی عقاید خود، از جمله «حق» غنی‌سازی و لغو «همه» تحریم‌ها، پافشاری کند، ممکن است هرگز نتوانیم به توافق نهایی برسیم. بنابراین توافق اخیر قدمی خوب و در جهت صحیح است؛ اما هنوز راه بسیاری تا مقصد باقی است.»
